Dziś na większości widokówek z Lublina widnieje majestatyczna, gotycka Brama Krakowska, przykryta charakterystyczną kopułą. Nic dziwnego ? jest niewiele młodszą budowlą od samego miasta, które uzyskało prawa lokacji od króla Władysława Łokietka w 1317 roku. Za panowania jego następcy ? Kazimierza Wielkiego Polska odnosiła znaczne sukcesy wojenne. Kazimierz naraził się tym samym ruskim bojarom, nie mogącym zdzierżyć panowania nad nimi polskiego władcy. Woleli mniej ingerujący w ich życie chanat krymski. To dlatego kilku zbuntowanych bojarów przyłączyło się do armii tatarskiej w 1341 roku, zmierzającej na Polskę. Przez Wisłę przeprawić się im nie udało, dlatego próbowali najechać nasz kraj od innej strony. Niestety zaatakowali wówczas miasto Lublin, słabo ufortyfikowane (drewniany wał) i po dokonaniu spustoszeń uciekli w obawie przed wojskami Kazimierza.
Po tym najeździe lublinianie zdecydowali się na umocnienie swoich murów obronnych. Zaprojektowano mury, chroniące całe staromiejskie wzgórze. Brama Krakowska, wówczas znana jako Brama Wyższa, pojawiła się wraz z murami od południowo-zachodniej strony wjazdu do miasta. Prowadziła na Krakowskie Przedmieście i trakt do Krakowa. Tę ceglaną budowlę poprzedzała głęboka fosa a do miasta można było dostać się po zwodzonym moście. Brama złożona jest dwóch części: z właściwej bramy w kształcie czworobocznego graniastosłupa z ośmioboczną wieżą, oraz niższego przedbramia. Całość budowli prezentuje styl gotycki. Brama ? pierwotnie będąca basztą obronną ? liczy sobie niemal 35 metrów wysokości, ale co ciekawe jej najstarszą średniowieczną część stanowi prostopadłościenny korpus wznoszący się na wysokość 12 metrów. Od reszty murów znacząco różni się szachownicowym kamienno-ceglanymi elementami, widocznym na bokach elewacji.
Brama Krakowska w Lublinie przechodziła wiele remontów i restauracji. W XVI wieku padła przecież ofiarą pożaru miasta. W XVIII wieku przeprowadzono gruntowny remont według projektu słynnego architekta królewskiego Dominika Merlini. To dlatego na złotej kuli, wieńczącej jej kopułę widnieje monogram króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. W połowie XX wieku dokonano także procesu regotyzacji budowli. Kolejny remont bryła Bramy zaliczyła w XXI wieku.
W Bramie wstawione były dwa obrazy ? Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej oraz znacznie wcześniejszy obraz Patrona Lublina ? Świętego Antoniego, namalowany najprawdopodobniej na początku XIX wieku i powieszony w trakcie ?podróży? z Bramy Świętoduskiej do kościoła Bernardynów. Niestety obecnie w Bramie Krakowskiej nie wiszą oryginalne malowidła. Dzisiejszy, po gruntownej odnowie, wizerunek Patrona to drewniane odrzwia właściwego płótna, serwis i naprawy urzadzen gastronomicznych trójmiasto które spoczywa w bezpiecznych rękach Muzeum Lubelskiego. Co do obrazu Matki Boskiej ?pierwsze malowidło zaginęło w latach 30-tych XX wieku. Mimo obiecujących prac badawczych 200-letniego płótna nie udało się odnaleźć i dziś wisi w Bramie obraz Matki Boskiej będący innym wizerunkiem Patronki Miasta.
Ciekawostką jest fakt, że podczas ostatniego remontu potwierdzono, iż wieża jest odchylona od pionu o 70 centymetrów! Nie zagraża to konstrukcji, ale stanowi cenną atrakcję turystyczną. Dwunastowieczna wieża w Pizie jest wprawdzie odchylona od pionu na 5 metrów, ale od naszej Bramy starsza jest od 200 lat. Zatem ? wszystko przed nami! [Symbol]
